Nhiều cha mẹ lo lắng khi thấy con mình nói không rõ ràng, nói sai lệch các âm cơ bản. Vậy nguyên nhân trẻ nói ngọng là do đâu, cách chữa và các bài tập khắc phục tình trạng ngọng ở trẻ. Cùng trung tâm Nhân Hòa tìm hiểu chi tiết trong bài viết dưới đây!
Trẻ nói ngọng là như thế nào?
Trẻ nói ngọng là hiện tượng trẻ phát âm không rõ ràng, phát âm sai lệch so với tiêu chuẩn chung và lời nói không được rành mạch, khiến người xung quanh hiểu lầm hoặc không hiểu được trẻ đang nói gì. Hiện tượng nói ngọng thường gặp nhiều ở trẻ nhỏ từ 2 – 3 tuổi đến 5 – 6 tuổi. Đặc biệt là trong những giai đoạn trẻ đang tâm nói, chưa phát triển hoàn toàn về khả năng ngôn ngữ.
Những dấu hiệu bé nói ngọng phổ biến nhất
Nói ngọng có thể xuất hiện ở bất kỳ độ tuổi nào nhưng thường gặp nhất ở trẻ từ 2 đến 6 tuổi, khi trẻ đang trong quá trình phát triển ngôn ngữ. Một số dấu hiệu trẻ nói ngọng phổ biến nhất theo độ tuổi là:
Trẻ 2 – 3 tuổi nói ngọng
Ở giai đoạn trẻ 2 – 3 tuổi mới tập nói và thường nói ngọng cả âm, từ khiến người nghe khó hiểu. Một số trường hợp trẻ nói những từ không đúng nhưng ngôn ngữ cử chỉ của trẻ giúp người nghe hiểu hơn. Khi hỏi lại trẻ xác nhận lại từ đó là đúng, cha mẹ tranh thủ để chỉnh lời nói cho con luôn trong các trường hợp cụ thể này.
Trẻ 3 – 4 tuổi nói ngọng
Trẻ 3 – 4 tuổi vẫn còn ngọng cả âm, từ nhưng đỡ hơn so với giai đoạn trước. Trẻ thường nói ngọng khi nói nhanh và nói các câu dài hơn. Trẻ ngọng hoặc nhầm lẫn một số phụ âm khó như ngọng N – L, KH – H,… Ví dụ: Cây khế – cây hế. Một điều vui hơn nữa là ở giai đoạn này, trẻ thường “sáng tác” ra các từ mới có nét tương đồng. Ví dụ: “nải chuối” trẻ nói thành “đàn chuối”. Đây có thể do trẻ thiếu vốn từ vựng nên sử dụng các từ tương đồng.
Trẻ 5 – 6 tuổi nói ngọng
Trẻ lên 5 – 6 tuổi một số trường hợp vẫn còn nói ngọng nhiều như ở giai đoạn trước. Thường trẻ nói ngọng các từ khó phân biệt mà kể cả người lớn vẫn thường mắc phải. Các phụ âm trẻ thường bị ngọng phát âm không đúng như: n – l, kh – h, r – d,… Ngoài ra, do yếu tố môi trường, vùng miền trẻ có thể nghe và nói theo các giọng địa phương khác nhau.
Những nguyên nhân vì sao dẫn đến nói ngọng ở trẻ
Trẻ nói ngọng có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau bao gồm:
Do bẩm sinh, bệnh lý
- Sứt môi, hở hàm ếch: Nhiều trẻ gặp các vấn đề khiếm khuyết ở môi, răng, hàm như sứt môi, hở hàm ếch, khớp cắn ngược, răng mọc lệch … gây cản trở quá trình phát âm và bị nói ngọng.
- Suy giảm thính giác: Trẻ bị suy giảm khả năng nghe cũng dẫn đến tình trạng nói ngọng, nói sai. Vì trẻ ở độ tuổi phát triển ngôn ngữ học nói bằng cách nghe và bắt chước những người xung quanh, do đó việc nghe kém có thể khiến trẻ nói ngọng. Ngoài ra, nếu trẻ bị tình trạng viêm tai giữa nặng, giảm thính lực thì chứng nói ngọng có thể bị kéo dài khó chữa.
- Do mắc các bệnh lý về đường hô hấp: Nhiều trẻ mắc các bệnh như nghẹt mũi, hen suyễn, khó thở … khiến trẻ phải thở bằng miệng, lâu ngày ảnh hưởng khả năng phát âm và gây nói ngọng.
- Do các bộ phận phát âm chưa hoàn thiện: Trẻ em dưới 4 tuổi thường chưa phát triển toàn diện về lưỡi, răng, môi, hàm nên việc phát âm chưa được rõ ràng, chuẩn xác. Tình trạng nói ngọng sẽ được cải thiện khi trẻ phát triển theo thời gian mà không cần can thiệp quá nhiều.
Do yếu tố môi trường
- Do bắt chước, giọng vùng miền: Trẻ học nói thông qua bắt chước và nếu trẻ thường xuyên tương tác với những người nói ngọng thì khả năng trẻ cũng sẽ phát âm giống họ.
- Do thói quen: Nhiều trẻ có thói quen nói ngọng, nói kéo dài để nũng nịu cha mẹ. Nếu không thay đổi thì rất có khả năng hình thành thói quen cho đến khi trưởng thành.
- Do ngậm núm vú giả: Việc ngậm núm vú giả thường xuyên khiến cho lưỡi của trẻ luôn ở trạng thái thè ra ngoài, lưỡi bị bẹt nên khi nói chuyện trẻ cũng duy trì tư thế lưỡi đó khiến các âm phát ra không chuẩn.
Hậu quả bé nói ngọng
Nói ngọng khi trẻ còn nhỏ không phải là một vấn đề quá nghiêm trọng, nhưng khi trẻ 6-7 tuổi vẫn nói ngọng thì có thể gây ra những hậu quả tiêu cực đến giao tiếp, học tập của trẻ:
- Trẻ gặp nhiều khó khăn trong phát triển ngôn ngữ, giao tiếp với mọi người xung quanh và ảnh hưởng đến quá trình học tập của trẻ sau này.
- Trẻ bị ảnh hưởng về tâm lý, như sợ hãi, lo lắng, tự ti … vì phát âm không chuẩn, không “giống” với mọi người.
- Trẻ bị mất tự tin, bối rối và không dám chia sẻ quan điểm của mình với những khác, đặc biệt là những người lạ.
- Trẻ gặp khó khăn khi học ngôn ngữ, đặc biệt là khi học kỹ năng nói-viết.
- Do đó cha mẹ cần theo dõi quá trình phát triển ngôn ngữ của trẻ và can thiệp sớm nhất khi phát hiện trẻ có các dấu hiệu bất thường.
Trẻ nói ngọng khám ở đâu?
Khi trẻ nói ngọng và gặp các khó khăn trong giao tiếp, học tập và sinh hoạt hàng ngày. Cha mẹ cho trẻ đi khám, đánh giá ở các bệnh viện nhi, các trung tâm can thiệp dạy trẻ nói ngọng như:
- Bệnh viện Nhi Trung Ương
- Bệnh viện Nhi Đồng 1
- Bệnh viện Nhi Đồng 2
- Bệnh viện Nhi Đồng Thành Phố
- Trung tâm hỗ trợ phát triển giáo dục hòa nhập Nhân Hòa
Trung tâm Nhân Hòa test đánh giá trẻ nói ngọng kỹ lưỡng trong khoảng 1 giờ và tư vấn cho gia đình, can thiệp cho trẻ.
Cách chữa nói ngọng ở trẻ 2 – 6 tuổi
Trẻ nói ngọng không phải là một vấn đề không thể khắc phục, nếu được phát hiện và can thiệp sớm. Cha mẹ cần xử trí như sau:
- Theo dõi trẻ thường xuyên để phát hiện xem trẻ có các dấu hiệu nói ngọng hay không.
- Đưa trẻ đi thăm khám các bác sĩ chuyên khoa để tìm hiểu tình trạng, mức độ và nguyên nhân nói ngọng để có hướng điều trị cho trẻ.
- Dành nhiều thời gian trò chuyện với con, khi nói cha mẹ nên nói chậm, phát âm rõ ràng và khuyến khích con bắt chước.
- Khi trẻ nói sai từ nào cha mẹ nên lặp lại từ đó theo cách nói đúng, lặp lại trong nhiều ngữ cảnh khác nhau để trẻ có thể lặp lại tự nhiên nhất.
- Cha mẹ không được nói hùa theo, nói nhại lại các âm của trẻ vì như thế sẽ khiến trẻ nghĩ rằng nói đúng và rất khó chỉnh các âm đó sau này.
- Để trẻ can thiệp tại các trung tâm can thiệp dạy trẻ nói ngọng để tình trạng được cải thiện nhanh nhất.
Trung tâm Giáo dục hòa nhập Nhân Hòa chuyên đánh giá và dạy trẻ chậm nói, chữa trẻ nói ngọng, lắp hàng đầu tại TP. Hồ Chí Minh. Cha mẹ có thể hoàn toàn an tâm khi cho trẻ can thiệp hỗ trợ khắc phục nói ngọng tại trung tâm. Với đội ngũ giáo viên tận tâm, giàu kinh nghiệm, trẻ thực hành các bài tập chữa nói ngọng tốt sẽ giúp cải thiện nói ngọng ở trẻ.
Đôi lời từ Trung tâm Nhân Hòa
Qua bài viết, trung tâm Nhân Hòa đã giúp cha mẹ hiểu rõ các nguyên nhân, dấu hiệu và cách chữa trẻ nói ngọng. Cha mẹ không cần quá lo lắng vì trẻ nói ngọng có thể là do đang trong quá trình tập nói và chưa phát triển đủ các bộ phận phát âm. Tuy nhiên cha mẹ cũng cần theo dõi để can thiệp kịp thời nếu tình trạng nói ngọng khiến trẻ gặp khó khăn nhiều trong giao tiếp, học tập.
