Trẻ chậm nói: Nơi khám và cách dạy trẻ chậm nói hiệu quả

Chậm nói là một trong những vấn đề phát triển ngôn ngữ phổ biến nhất với khoảng 5-10% trẻ em mắc phải, theo nghiên cứu của Đại học Michigan (Hoa Kỳ). Trẻ chậm nói có nguy cơ gặp các rối loạn phát triển ảnh hưởng đến học tập và kết nối xã hội. Vậy trẻ chậm nói là như thế nào? Nguyên nhân trẻ chậm nói từ đâu? Cách dạy trẻ chậm nói nào là hiệu quả nhất?

Trẻ chậm nói là gì

Trẻ chậm nói là sự hạn chế trong khả năng giao tiếp của bé so với độ tuổi. Nhiều trường hợp các bé chậm nói có khả năng nghe, hiểu và phản xạ theo hiệu lệnh như bình thường, tuy nhiên lại có vốn từ vựng ít ỏi – dẫn khó khăn khi nói hoặc không thể nói được gì cả.

Tỷ lệ trẻ chậm phát triển ngôn ngữ, lời nói có xu hướng gia tăng trong những năm gần đây. Tỷ lệ bệnh đi kèm cao (lên tới 50%) được biết là tồn tại giữa các rối loạn phát triển như tự kỷ , rối loạn phát triển ngôn ngữ và lời nói.

Nguyên nhân trẻ chậm nói từ đâu?

Có 3 nhóm nguyên nhân phổ biến chính gây ra tình trạng chậm nói ở trẻ, bao gồm: Nguyên nhân bệnh lý, nguyên nhân rối loạn phát triển và nguyên nhân đơn thuần. Cụ thể như sau:

Nguyên nhân bệnh lý

Có rất nhiều dị tật, bệnh lý thực thể dẫn đến trẻ bị hạn chế trong khả năng giao tiếp:

Dị tật miệng: bao gồm các vấn đề ở lưỡi và vòm miệng khiến việc phát âm của trẻ bị cản trở. Ví dụ: hở hàm ếch, dính thắng lưỡi,…

Vấn đề vận động cơ miệng: Nhiều trẻ chậm nói không thể vận động cơ miệng để phát âm như bình thường do vùng não chịu trách nhiệm về lời nói gặp vấn đề. Điều này gây khó khăn cho việc phối hợp môi, lưỡi và hàm để tạo ra âm thanh lời nói. Việc khó khăn trong vận động cơ miệng có thể kéo theo nhiều ảnh hưởng khác, chẳng hạn như vấn đề về ăn uống của trẻ.

Thính giác: Các vấn đề như khiếm thính, nhiễm trùng cả tai có thể ảnh hưởng đến khả năng nghe của trẻ. Bé gặp vấn đề về thính giác sẽ khó khăn khi nghe âm thanh, dẫn đến không thể bắt chước và sử dụng ngôn ngữ, từ đó dẫn đến chậm nói – nặng hơn là không thể nói.

Trẻ chậm nói do rối loạn phát triển

Trong trường hợp trẻ không mắc bất kỳ dị tật hay dấu hiệu bệnh lý nào, thì các tác nhân rối loạn phát triển cũng là nguyên nhân mà bậc phụ huynh cần lưu tâm và chú ý đến. Nếu trẻ đang mắc các hội chứng rối loạn phát triển như: tự kỷ, thiểu năng trí tuệ,… thì chậm nói là một trong những dấu hiệu điển hình.

Nguyên nhân trẻ chậm nói đơn thuần

Hiện tượng chậm nói đơn thuần do thiếu môi trường kích thích ngôn ngữ. Việc thiếu môi trường để con học nói có thể do các yếu tố:

• Gia đình không giao tiếp nhiều với con
• Trẻ ít tiếp xúc với bạn bè cùng trang lứa
• Trẻ bị phụ thuộc vào các thiết bị điện tử,…

Trẻ chậm nói có biểu hiện như thế nào theo độ tuổi?

Trẻ chậm nói khi càng lớn, dấu hiệu sẽ càng rõ ràng. Tuy nhiên việc khắc phục khi lớn lại khó khăn hơn so với việc phát sớm từ khi còn nhỏ. Để tránh bỏ lỡ “thời gian vàng” can thiệp chậm nói cho trẻ, các bố mẹ nên lưu ý những dấu hiệu sau từ khi trẻ đạt mốc 12 tháng tuổi:

Sau 12 tháng tuổi:

• Trẻ không biết sử dụng cử chỉ đơn giản (vẫy tay, gật đầu, …)
• Ít giao tiếp mắt
• Không bắt trước những từ đơn giản
• Không cố gắng giao tiếp bằng âm thanh khi cần sự giúp đỡ

Trẻ 18 tháng chậm nói:

• Không bắt chước âm thanh và lời nói của người khác
• Chưa nói được khoảng 6 từ
• Không nói những từ đơn lẻ

Trẻ 2 tuổi chậm nói chưa:

• Nói được khoảng 50 từ khác nhau
• Nói câu ngắn 2 đến 4 từ
• Bắt trước và tạo ra từ một cách tự nhiên
• Nhận biết và nói tên màu sắc
• Khả năng hiểu chưa tốt và chưa sai vặt được
• Nhắc lại lời theo người khác

Trẻ 3 tuổi chậm nói chưa:

• Nói được câu ngắn 3 – 5 từ
• Hiểu lời nói và thể hiện mong muốn bằng lời
• Nói người khác có thể nghe hiểu 50% từ
• Thường xuyên đặt các câu hỏi
• Quan tâm đến sách

Trẻ 4 tuổi chậm nói:

Với trẻ 4 tuổi bình thường, hầu hết những câu từ phát âm ra đều có ý nghĩa và mức độ rõ ràng đã tiếp cận được gần mức độ người lớn khiến ngay cả với những người lạ cũng có thể hiểu trẻ đang nói gì. Nếu bé 4 tuổi không làm được điều này, có nghĩa là trẻ đang chậm phát triển ngôn ngữ, lời nói.

Khi nào cần đưa trẻ chậm nói đi khám

Nếu bạn thấy trẻ gặp bất cứ những dấu hiệu theo độ tuổi đã kể trên, bạn nên đưa trẻ đi chẩn đoán và khắc phục kịp thời. Cha mẹ nên theo dõi và đưa con đến gặp bác sĩ ngay nếu gặp một trong những trường hợp sau:

• Trẻ không có bất cứ phản ứng nào với âm thanh.
• Phát hiện con bị dị tật ở lưỡi, miệng (VD: hở hàm ếch, dính thắng lưỡi,…)
• Trẻ khó khăn trong vận động cơ miệng gây khó khăn trong phát âm.
• Lời nói của trẻ chậm hơn 30% so với mốc phát triển ngôn ngữ trung bình
• Trẻ chậm nói có các dấu hiệu trẻ bị tự kỷ

Khám trẻ chậm nói ở đâu?

Nếu bạn đang chưa biết trẻ chậm nói khám ở đâu thì  bạn nên đưa bé đến các trung tâm can thiệp sớm, cơ sở Y tế uy tín để được khám và điều trị chậm nói được chính xác nhất. Dưới đây là một số gợi ý của chúng tôi trong từng trường hợp:

Bệnh viện Nhi: Bạn nên đưa trẻ đi gặp bác sĩ tại bệnh viện Nhi khoa nếu nghi ngờ trẻ có những vấn đề bệnh lý thực thể như: hở hàm ếch, khiếm thính, dính thắng lưỡi,… gây ra tình trạng chậm nói. Khi đã giải quyết các vấn đề thực thể này, đây mới là bước quan trọng để trẻ có thể phát triển khả năng ngôn ngữ một cách bình thường.

Trung tâm can thiệp sớm: Nếu nguyên nhân của sự chậm nói là do các vấn đề đơn thuần hoặc mắc phải các hội chứng rối loạn phát triển như tự kỷ, khuyết tật trí tuệ,… bạn nên đưa bé đến các trung tâm dạy trẻ chậm nói. Tại đây, các chuyên gia tâm lý, ngôn ngữ trị liệu sẽ đánh giá dựa trên tình trạng cụ thể, từ đó giúp bé phát triển khả năng ngôn ngữ một cách hiệu quả và nhanh chóng.

Cách dạy trẻ chậm nói hiệu quả nhất

Cách dạy trẻ chậm nói hiệu quả nhất là kết hợp giữa việc đưa con đến trung tâm can thiệp, dạy trẻ tại nhà và điều trị bệnh lý (nếu có).

Dạy trẻ tại nhà

Bố mẹ nên tạo cho trẻ một môi trường kích thích ngôn ngữ, thường xuyên giao tiếp, nói chuyện và đọc sách cho trẻ nghe. Bạn nên sử dụng những từ, câu đơn giản, rõ ràng và phù hợp với lứa tuổi của trẻ để bé có thể hiểu và tương tác lại tích cực hơn. Bạn nên khen ngợi, cổ vũ khi trẻ nói được từ mới nào đó và kiên nhẫn, không trách móc trẻ khi lỡ nói hoặc phát âm sai.

Điều trị bệnh lý

Nếu trẻ chậm nói do bị các bệnh lý về tai, mũi, họng, thần kinh hoặc dinh dưỡng, bạn nên đưa trẻ điều trị theo chỉ định của bác sĩ. Việc điều trị bệnh lý dứt điểm sẽ tạo tiền đề để trẻ có đủ nguồn lực để cải thiện khả năng nghe, hiểu và học hỏi ngôn ngữ của trẻ.

Đưa con đến trung tâm can thiệp

Nếu trẻ chậm nói do có rối loạn ngôn ngữ hoặc rối loạn phát triển, bạn nên đưa trẻ đến các cơ sở can thiệp sớm uy tín như trung tâm Nhân Hoà tại TP. HCM. Tại đây, trẻ sẽ được đánh giá và thiết kế kế hoạch can thiệp cá nhân hóa bởi các chuyên gia tâm lý giàu kinh nghiệm. Cụ thể, bé sẽ được can thiệp 1 cô : 1 trò, áp dụng các phương pháp ngôn ngữ trị liệu,… Giúp trẻ hiểu lời, mở rộng vốn từ, phát âm lời nói một cách nhanh chóng.

Đặc biệt khi trẻ can thiệp tại trung tâm Nhân Hòa, cha mẹ có thể vào học cùng con để hỗ trợ phát triển ngôn ngữ trẻ tại gia đình.

Trung tâm dạy trẻ chậm nói Nhân Hòa

Trung tâm Nhân Hòa dạy trẻ chậm nói đơn thuần và trẻ gặp các rối loạn phát triển như tự kỷ chậm nói ở TpHCM. Trung tâm test bé chậm nói kỹ lưỡng trong khoảng 1 giờ để phát hiện rõ các vấn để của con. Đội ngũ chuyên gia tâm lý, các thầy cô giáo dạy trẻ tận tình giúp con phát triển ngôn ngữ được tốt nhất.

Cha mẹ hãy liên hệ với các cơ sở trung tâm Nhân Hòa để được tư vấn và dạy trẻ tiến bộ.

• Hotline: 0987 174 279 , Số điện thoại: 0286 653 7779

Trẻ chậm nói là một vấn đề phổ biến, nhưng có hậu quả rất lớn nếu không được quan tâm và can thiệp sớm. Nếu nghi ngờ trẻ chậm nói, bạn nên để ý đến những biểu hiện chậm nói, đưa trẻ đi khám và dạy trẻ chậm nói sớm để đạt hiệu quả cao. Khi có bất kỳ thắc mắc, hãy liên hệ với chung tôi để được tư vấn và giải đáp kịp thời.