Phát hiện dấu hiệu trẻ bị tự kỷ là rất quan trọng để đưa trẻ đi khám và định hướng giúp trẻ phát triển. Việc nhận biết các dấu hiệu tự kỷ sớm ở trẻ giúp gia đình và các cơ sở y tế, giáo dục có thể chăm sóc, hỗ trợ trẻ tiến bộ tốt nhất. Dưới dây là những dấu hiệu trẻ tự kỷ cha mẹ cần biết để đưa trẻ đi khám và can thiệp kịp thời.
Các dấu hiệu trẻ bị rối loạn phổ tự kỷ cơ bản
Các dấu hiệu cơ bản của rối loạn phổ tự kỷ ở trẻ là sự yếu kém về giao tiếp và tương tác xã hội. Trẻ có các hành vi và động hạn chế, rập khuôn và lặp đi lặp lại. Các dấu hiệu này xuất hiện từ khi trẻ còn nhỏ và biểu hiện thông qua các hoạt động hàng ngày.
Ba mẹ hoặc người chăm sóc trẻ thường xuyên quan sát và theo dõi để phát hiện những dấu hiệu trẻ tự kỷ để cho trẻ đi khám và can thiệp kịp thời. Trẻ tự kỷ nhận được sự hỗ trợ, can thiệp càng sớm thì hiệu quả tiến bộ của trẻ càng cao. Tuy nhiên cũng cần các phương pháp đúng đắn và ba mẹ nên cho trẻ can thiệp tại các trung tâm dạy trẻ tự kỷ uy tín.
10 dấu hiệu trẻ bị tự kỷ thường gặp
Mỗi trẻ rối loạn phổ tự kỷ là một trường hợp khác biệt. Các dấu hiệu trẻ bị tự kỷ cũng rất khác nhau tùy thuộc vào các mức độ tự kỷ, mức độ phát triển và tuổi của trẻ. Dưới đây là những dấu hiệu thường gặp ở trẻ rối loạn phổ tự kỷ.
Dấu hiệu trẻ tự kỷ về giao tiếp và tương tác xã hội
Những khiếm khuyết về giao tiếp và tương tác xã hội ở trẻ tự kỷ thường kéo dài theo thời gian. Do đó ba mẹ và người chăm sóc có thể theo dõi những dấu hiệu này qua các hoạt động hàng ngày của trẻ thông qua các dấu hiệu trẻ bị tự kỷ dưới đây.
1. Chậm nói hơn so với các bạn
Trẻ chậm nói có thể là một trong những dấu hiệu trẻ tự kỷ. Trẻ tự kỷ chậm nói có thể nói được, nhưng thường gặp khó khăn trong giao tiếp. Có thể nhận biết trẻ tự kỷ chậm nói thông qua mốc phát triển ngôn ngữ của trẻ.
Trẻ tự kỷ chậm phát triển ngôn ngữ cả về lời nói và ngôn ngữ cử chỉ. Trẻ có vốn từ vựng ít, lời nói từ chưa bật được âm cho đến chỉ nói các từ đơn, từ đôi và cao hơn là các câu đơn giản. Các cử chỉ và biểu cảm cũng ít hoặc không thể hiện cùng lời nói.
Tham khảo: Video cách dạy bé tập nói từ nhà chuyên môn ngôn ngữ trị liệu
2. Khả năng giao tiếp hạn chế
Đây là dấu hiệu trẻ bị tự kỷ phổ biến ở hầu hết các trẻ. Trẻ tự kỷ thường gặp khó khăn sử dụng ngôn ngữ để giao tiếp qua lại. Những khiếm khuyết về ngôn ngữ và phi ngôn ngữ trong giao tiếp của trẻ tự kỷ khác nhau ở từng cá nhân. Nhiều trẻ bị thiếu hụt ngôn ngữ từ không nói được đến chậm phát triển ngôn ngữ. Nhiều trẻ có khả năng hiểu lời kém, vốn từ vựng của trẻ ít. Trẻ cũng gặp các vấn đề về cấu trúc ngữ pháp của câu và hay nói ngược.
Trẻ tự kỷ kém đồng bộ trong việc giao tiếp bằng lời nói và không lời nói, bất thường trong giao tiếp bằng mắt và ngôn ngữ cơ thể hoặc thiếu hiểu biết và sử dụng các cử chỉ, thiếu hoàn toàn các biểu hiện trên khuôn mặt và giao tiếp phi ngôn ngữ. Ví dụ:
- Trẻ không nhìn vào mắt hay gương mặt người khác khi nói chuyện.
- Các cử chỉ gật đầu, lắc đầu, chỉ tay hạn chế.
- Trẻ không đáp ứng với tên gọi, khi gọi trẻ không quay đầu lại.
- Trẻ hay nói xì xồ những từ không rõ nghĩa.
3. Khó xây dựng và duy trì mối quan hệ
Một trong những dấu hiệu trẻ bị rối loạn phổ tự kỷ là thường có khó khăn trong việc tạo quan hệ bạn bè và duy trì giao tiếp xã hội. Cách tiếp cận xã hội của trẻ bất bình thường và thất bại trong cuộc trò chuyện qua lại bình thường. Một số dấu hiệu trẻ tự kỷ trong xây dựng và duy trì các mối quan hệ:
- Trẻ ít hoặc giảm chia sẻ sở thích, đồ chơi.
- Trẻ ít thể cảm xúc hoặc tình cảm.
- Trẻ không thể khởi xướng hoặc phản hồi các giao tiếp xã hội.
Trẻ tự kỷ gặp khó khăn trong việc điều chỉnh hành vi cho phù hợp với các bối cảnh xã hội khác nhau; khó khăn trong việc chia sẻ trò chơi giàu trí tưởng tượng hoặc kết bạn; thiếu quan tâm đến bạn bè cùng trang lứa.
4. Hạn chế thể hiện cảm xúc và có gắn bó bất thường.
Đây là một trong những dấu hiệu trẻ tự kỷ quan trọng. Trẻ thường ít thể hiện sự gắn kết với người thân và anh chị em, bạn bè. Một số trường hợp trẻ có biểu hiện né tránh gặp người quen không rõ lý do. Trẻ cũng rất ít chia sẻ suy nghĩ và thể hiện cảm xúc của trẻ với các hoạt động hàng ngày.
Một số trẻ bị tự kỷ có dấu hiệu gắn bó bất thường với đồ chơi nhiều. Trẻ quan tâm đến những chi tiết, hình thức đặc biệt mà không quan tâm đến công dụng của nó thường kèm các biểu hiện nhìn chăm chú hoặc dùng miệng gặm, liếm, ngửi, cầm theo suốt ngày (gắn bó bất thường với đồ chơi).
5. Khả năng tiếp thu thông tin hạn chế.
Nhiều trẻ có rối loạn phổ tự kỷ bị suy giảm về trí tuệ và khả năng ngôn ngữ (chậm nói, hiểu ngôn ngữ chậm). Trẻ thường hiểu nghĩa đen của lời nói nhưng không hiểu các lời nói mang tính mỉa mai, châm biếm.
Dấu hiệu trẻ tự kỷ về hành vi.
Dấu hiệu trẻ bị tự kỷ về hành vi thường là lặp đi lặp lại các hành động mang tính rập khuôn, hay gây hấn hoặc cố ý gây thương tích vận động chậm chạp và dáng đi trẻ hay đi nhón gót chân.
6. Các hành vi lặp đi lặp lại
Có thể thấy những hành vi lặp đi lặp lại, chẳng hạn như lắc đầu, đập tay, quay vòng, lặp đi lặp lại một câu nói hoặc một hành động cụ thể.
Một trong những dấu hiệu trẻ bị tự kỷ là các hành vi rập khuôn hoặc lặp đi lặp lại bao gồm các vận động đơn giản (ví dụ: vỗ tay, búng ngón tay), sử dụng lặp đi lặp lại các đồ vật (ví dụ: quay bánh xe đồ chơi, xếp đồ chơi theo hàng) và lời nói lặp đi lặp lại những lời nói vẹt và không có ý nghĩa.
Một chi tiết trong dấu hiệu trẻ bị tự kỷ có các hành vi lặp đi lặp lại là trẻ rất khỏ thích ứng với những thay đổi. Trẻ phản ứng hoặc gây hấn có những thay đổi liên quan đến mùi, vị, hình thức bên ngoài của thực phẩm hoặc hạn chế thực phẩm quá mức là đặc điểm của dấu hiệu trẻ bị tự kỷ.
7. Các hành vi không phù hợp
Dấu hiệu tự kỷ này thường xuất hiện ở trẻ là do khó khăn về giao tiếp ngôn ngữ và kỹ năng xã hội, trẻ không thể nói ra những điều mong muốn, bày tỏ cảm xúc. Vì vậy trẻ thường hay ăn vạ, la hét và có các hành vi không phù hợp gây tổn hại tới bản thân trẻ, người khác và môi trường (đập đầu, cắn, khóc ăn vạ,…)
8. Nhạy cảm với các ánh sáng, âm thanh, mùi và xúc giác
Trẻ tự kỷ thường có độ nhạy cảm đối với các ánh sáng mạnh, âm thanh lớn, mùi khác thường và cảm giác không thoải mái với những điều này. Đặc biệt là khi thay đổi môi trường hoặc thực phẩm dành cho trẻ.
9. Suy giảm vận động và dáng đi kỳ lạ – trẻ đi nhón gót.
Đây là một dấu hiệu ba mẹ dễ phát hiện ở trẻ bị tự kỷ. Trẻ tự kỷ thường vận động chậm chạp, nhiều trường hợp trẻ có sức khỏe rất yếu. Dáng đi của trẻ tự kỷ cũng kỳ lạ và vụng về: Ví dụ trẻ đi nhón gót chân, trẻ quay vòng vòng hoặc đi nhưng ánh mắt nhìn theo một hướng không xác định.
10. Dấu hiệu trẻ bị tự kỷ thể hiện qua khuôn mặt
Khuôn mặt trẻ tự kỷ thường thiếu ánh mắt và sự kết nối khi giao tiếp là thể hiện rõ nhất. Trẻ thường không tập trung hoặc nhìn lướt qua vào gương mặt người khác khi nói chuyện. Khuôn mặt trẻ tự kỷ cũng có dấu hiệu thể hiện cảm xúc kém. Do đó có thể nhận biết dấu hiệu trẻ bị tự kỷ qua khuôn mặt.
Khi chỉ nhìn thoáng qua, một số trẻ tự kỷ có gương mặt rất đáng yêu. Tuy nhiên gương mặt ít biểu cảm và ít thay đổi trong các tình huống khác nhau.
Ba mẹ nên làm gì khi thấy dấu hiệu trẻ bị tự kỷ.
Trên đây Trung tâm Nhân Hòa đã chia sẻ ba mẹ 10 dấu hiệu trẻ bị tự kỷ. Rối loạn phổ tự kỷ là một rối loạn phát triển thần kinh có tính phục hồi. Tuy nhiên cần được hỗ trợ để phát triển tốt nhất. Ngay khi phát hiện ra các dấu hiệu trẻ tự kỷ, ba mẹ nên sớm cho trẻ đi khám tự kỷ ở các địa chỉ uy tín để trẻ có những biện pháp can thiệp sớm giúp trẻ tiến bộ tốt nhất.
Các cơ sở Trung tâm Nhân Hòa là những địa chỉ test rối loạn phổ tự kỷ uy tín và có kinh nghiệp lâu năm trong hỗ trợ và can thiệp sớm cho trẻ tự kỷ. Hãy liên hệ với chúng tôi để được tư vấn thêm và can thiệp sớm cho trẻ để đạt hiệu quả cao.
