Rối loạn phổ tự kỷ nhẹ là một thuật ngữ để chỉ rối loạn phổ tự kỷ (ASD) cấp độ 1. Trẻ có thể có lời nói trôi chảy, có khởi xướng và tham gia vào giao tiếp nhưng vẫn khiếm khuyết trong giao tiếp, tương tác xã hội, ngôn ngữ, hành vi và cảm xúc. Hãy cùng tìm hiểu về các triệu chứng, dấu hiệu và cách dạy trẻ tự kỷ nhẹ.
Rối loạn phổ tự kỷ nhẹ ở trẻ
Tự kỷ nhẹ là một thuật ngữ không chính thức mang ý chỉ định mức độ tự kỷ ở cấp độ 1. Những trẻ này có đầy đủ triệu chứng của rối loạn phổ tự kỷ nhưng biểu hiện không rõ ràng gây khó khăn trong việc chẩn đoán và phát hiện. Những trẻ mắc chứng tự kỷ nhẹ có thể có những khiếm khuyết tương đối nhẹ về giao tiếp xã hội và tương tác, cũng như ít các hành vi định hình, lặp đi lặp lại. Mặc dù trẻ gặp những thách thức ở một số lĩnh vực nhất định, nhưng cũng sở hữu những điểm mạnh và nhiều tiềm năng để phát triển.
Một điều cần lưu ý là thuật ngữ “nhẹ” được sử dụng nhưng nó không làm giảm tầm quan trọng của các thách thức mà những trẻ tự kỷ nhẹ đang phải đối mặt. Tất cả cá trẻ mắc rối loạn phổ tự kỷ đều cần sự hỗ trợ và thuật ngữ “nhẹ” chỉ đơn giản đề cập đến mức độ hỗ trợ cần thiết chứ không đơn thuần nói đến tác động của rối loạn này đến cuộc sống của một cá nhân.
Do đó, những trẻ mắc rối loạn phổ tự kỷ nhẹ thường không được điều trị và can thiệp kịp thời, khiến tình trạng nặng dần theo thời gian. Lâu dài, gây ra những suy giảm rõ rệt trong tương tác và giao tiếp xã hội, ảnh hưởng đến việc hoà nhập và phát triển toàn diện của trẻ khi lớn lên sau này.
Dấu hiệu trẻ bị tự kỷ nhẹ
Mặc dù rất khó để phát hiện triệu chứng tự kỷ nhẹ ở trẻ em, nhưng nếu chú ý kỹ, cha mẹ có thể phát hiện dấu hiệu tự kỷ nhẹ ở trẻ thông qua các biểu hiện:
- Không giao tiếp bằng mắt: Trẻ tự kỷ có thể có vẻ rất nhút nhát và quay mặt đi khỏi mọi người. Khi giao tiếp trẻ ít nhìn vào mắt người đối diện.
- Thờ ơ, xa cách: Trẻ ít để tâm trong cuộc nói chuyện, khiến người đối diện cảm thấy mình đang bị thờ ơ và xa cách.
- Thói quen lặp đi lặp lại: Trẻ thường chỉ làm những việc quen thuộc lặp đi lặp lại và tránh né những việc làm mới cần sự thay đổi.
- Khó khăn trong việc bắt đầu và duy trì cuộc hội thoại: Trẻ thường không biết bắt đầu nói chuyện như thế nào, khó duy trì vòng giao tiếp.
- Khó khăn trong việc thích nghi: Trẻ tự kỷ có thể cảm thấy khó thích nghi theo nguyên tắc xã hội, chẳng hạn như việc thực hiện nội quy ở trong lớp học.
- Gặp khó khăn duy trì mối quan hệ: Cả trẻ tự kỷ nhẹ và các trẻ tự kỷ khác đều gặp khó khăn trong việc chia sẻ đồ chơi, chơi theo nhóm, tương tác và duy trì các mối quan hệ bạn bè.
- Lặp đi lặp lại cùng một hành động trong vô thức: Trẻ tự kỷ có thể xếp các đồ vật hoặc làm đi làm lại các hoạt động nhất định trong vô thức, không có lý do chính đáng để làm vậy
- Sở thích hạn chế nhưng hiểu biết chuyên sâu: Trẻ tự kỷ có thể thường có sở thích hoặc mối quan tâm rất hạn hẹp, tuy nhiên những thứ mà trẻ thích thì bé hiểu rất sâu và rất giỏi.
Khám trẻ tự kỷ nhẹ ở đâu
Khi thấy các dấu hiệu, triệu chứng tự kỷ nhẹ ở trẻ, cha mẹ nên cho bé đến các bệnh viện nhi, phòng khám tâm lý và các trung tâm giáo dục để trẻ được khám, đánh giá và có phương pháp hỗ trợ. Việc phát hiện và can thiệp sớm hỗ trợ trẻ phát triển tối ưu và hòa nhập tốt hơn.
Các chuyên gia, bác sĩ sẽ xem xét về sự phát triển của trẻ từ khi còn nhỏ, các mốc phát triển ngôn ngữ, kiểm tra về hành vi, kỹ năng giao tiếp và tương tác xã hội của trẻ. Ngoài ra còn áp dụng các bài Test IQ, các công cụ đánh giá phát triển ở trẻ.
Việc kiểm tra, đánh giá kỹ lưỡng giúp xác định rõ các nguyên nhân và gia đình hiểu rõ tình trạng của con là rất cần thiết để can thiệp, hỗ trợ trẻ đúng hướng. Như trung tâm Nhân Hòa đánh giá trẻ kỹ lưỡng trong khoảng 1 giờ để xác định rõ tình trạng của con, tư vấn gia đình và lên mục tiêu can thiệp đúng hướng giúp trẻ tiến bộ nhanh hơn.
Trẻ tự kỷ nhẹ có chữa khỏi không?
Trẻ tự kỷ nhẹ hiện chưa có phương pháp chữa khỏi hoàn toàn. Nhưng khi trẻ nhận được sự hỗ trợ, can thiệp từ sớm các triệu chứng tự kỷ có thể giảm nhẹ đến mức người khác không nhận ra. Trẻ có thể theo học ở môi trường học tập bình thường, hòa nhập cùng các bạn thậm chí một số trẻ tự kỷ thông minh còn có thành tích học tập tốt và khả năng vượt trội ở một số lĩnh vực.
Cách dạy trẻ tự kỷ nhẹ
Để dạy và điều trị trẻ tự kỷ nhẹ hiệu quả, dưới đây là một số phương pháp phổ biến thường được áp dụng hiện nay:
Can thiệp sớm
Can thiệp sớm là một trong những cách dạy trẻ tự kỷ nhẹ hiệu quả nhất để cải thiện các dấu hiệu cũng như phát triển kỹ năng cho trẻ tự kỷ. Tại trung tâm Nhân Hòa, chúng tôi can thiệp chủ yếu trên những suy yếu cốt lõi của trẻ về ngôn ngữ, tương tác và hành vi. Các mục tiêu can thiệp được xây dựng để hỗ trợ trẻ chú ý đến người, chú ý chung, chơi luân phiên và duy trì chủ đề giao tiếp. Chúng tôi hướng trẻ đến sự hòa nhập với cộng đồng bằng cách dạy trẻ biết chơi chung, biết cách tương tác phù hợp với người khác.
Ví dụ ở Trung tâm Nhân Hoà , chúng tôi đã áp dụng phương án điều trị đa ngành toàn diện bao gồm: ngôn ngữ, trí tuệ, hành vi, cảm xúc, vận động được tinh chỉnh riêng cho từng ca trẻ tự kỷ cụ thể. Lớp học được thiết kế với mô hình 1 cô : 1 trò sẽ giúp tối ưu hoá hiệu quả cho trẻ thấy rõ trong thời gian ngắn. Đồng thời, phụ huynh còn được chúng tôi huấn luyện các kỹ thuật can thiệp để hỗ trợ con phát triển tốt hơn tại nhà.
Một số phương pháp can thiệp như:
- Phương pháp phân tích hành vi ứng dụng (ABA – Applied Behavior Analysis)
- Liệu pháp ngôn ngữ và trị liệu cảm giác
- Học tập cấu trúc theo phương pháp TEACCH
- Mô hình can thiệp sớm Denver
- Hoạt động trị liệu (OT – Occupational Therapy)
Cách dạy trẻ tự kỷ nhẹ tại nhà
Các bậc cha mẹ có thể dạy trẻ tự kỷ tại nhà bằng cách tạo điều kiện cho trẻ tương tác với môi trường xung quanh, tăng cường giao tiếp với trẻ (kết hợp cả giao tiếp lời nói, cử chỉ và bằng mắt). Đồng thời, phụ huynh cần trang bị cho con các kỹ năng mềm để trẻ cải thiện các hành vi phù hợp, từ đó hoà nhập tốt hơn vào môi trường tập thể khi đi học và làm việc sau này.
Việc cho trẻ đi can thiệp cá nhân cùng các nhà chuyên môn, giúp phụ huynh kết hợp với giáo viên can thiệp để áp dụng phương pháp phù hợp cho con, trẻ sẽ nhanh tiến bộ và sớm hòa nhập cộng đồng.
Kết luận
Rối loạn phổ tự kỷ nhẹ là một cấp độ nhẹ trong các mức độ của rối loạn phổ tự kỷ, dù không biểu hiện rõ ràng dấu hiệu bên ngoài nhưng khi trẻ mắc phải thì vẫn gặp những khó khăn nhất định trong cuộc sống cũng như học tập. Dù ở mức độ nhẹ hay nặng trẻ tự kỷ vẫn cần sự hỗ trợ, can thiệp sớm để giúp trẻ phát triển và hòa nhập tốt hơn. Cha mẹ hãy liên hệ với các cơ sở trung tâm Nhân Hòa để trẻ được can thiệp và tiến bộ tốt.
