Việc trẻ tự kỷ hay la hét, quấy khóc và ăn vạ khiến nhiều phụ huynh cảm thấy bế tắc. Trẻ 2 – 3 tuổi hay la hét và có thể kéo dài đến 4 – 5 tuổi hoặc hơn, không chỉ ảnh hưởng đến tinh thần của cả gia đình, những hành vi này còn cản trở sự phát triển giao tiếp và hòa nhập xã hội của trẻ. Cùng trung tâm Nhân Hòa tìm hiểu cách giảm thiểu hành vi và giúp trẻ tiến bộ.
Hiểu rõ hơn về trẻ tự kỷ
Trẻ mắc rối loạn phổ tự kỷ là một rối loạn phát triển thần kinh ảnh hưởng đến khả năng giao tiếp, tương tác xã hội của trẻ. Trẻ thường có các hành vi lặp đi lặp lại, gắn bó bất thường với đồ vật, ít giao tiếp tương tác với người khác. Hiện nay chưa có phương pháp nào có thể chữa khỏi hoàn toàn cho trẻ tự kỷ. Nhưng can thiệp sớm có vai trò rất lớn trong việc giúp trẻ phát triển ngôn ngữ, tương tác giao tiếp hòa nhập và kiểm soát các hành vi ở trẻ tự kỷ.
Một số trẻ tự kỷ từ 2 – 5 tuổi có những hành vi bất thường khó kiểm soát như la hét, quấy khóc, ăn vạ. Điều này không chỉ khiến phụ huynh mệt mỏi mà còn gây ra sự lo lắng sâu sắc khi không biết làm thế nào để giúp con. Các hành vi này có thể diễn ra ở bất cứ đâu, từ trong nhà đến nơi công cộng. Thậm chí có xu hướng chống đối không chỉ ở nhà mà còn cả trên lớp học. Nhiều phụ huynh cảm thấy lúng túng và bối rối trước ánh mắt của mọi người xung quanh. Nhưng điều đáng lo ngại hơn là trẻ có thể đang gặp khó khăn trong việc bày tỏ cảm xúc, nhu cầu mà không thể nói ra được. Vậy vì sao trẻ tự kỷ hay la hét, quấy khóc, ăn vạ?
Vì sao trẻ tự kỷ hay la hét, quấy khóc
Trẻ tự kỷ hay la hét, quấy khóc vì nhiều lý do liên quan đến cách mà các em trải nghiệm và phản ứng với thế giới xung quanh. Một trong những nguyên nhân chính là do trẻ gặp khó khăn trong việc giao tiếp và biểu đạt cảm xúc. Khi không thể diễn đạt bằng lời nói, trẻ có thể la hét để thể hiện sự không thoải mái, bực bội hoặc muốn thu hút sự chú ý của người lớn. Trong một số trường hợp trẻ tự kỷ la hét khi cảm thấy phấn khích.
Ngoài ra, trẻ tự kỷ thường rất nhạy cảm với các kích thích từ môi trường xung quanh như ánh sáng, âm thanh, mùi hoặc sự tiếp xúc. Những kích thích này có thể khiến trẻ cảm thấy quá tải và khó chịu, dẫn đến việc trẻ la hét như một cách để giải tỏa. Một số trẻ cũng có thể la hét khi cảm thấy lo lắng hoặc sợ hãi hoặc khi không thể kiểm soát được tình huống xung quanh.
Cuối cùng, việc la hét có thể là một cách để trẻ tự kích thích và trấn an bản thân. Nhất là khi trẻ cảm thấy căng thẳng hoặc cần cảm giác quen thuộc. Hiểu được các nguyên nhân này sẽ giúp bố mẹ và người chăm sóc tìm ra cách hỗ trợ trẻ tốt hơn, chẳng hạn như dạy trẻ các cách giao tiếp khác, tạo môi trường thoải mái, hoặc sử dụng các kỹ thuật điều chỉnh cảm giác để giúp trẻ bình tĩnh hơn.
Khó khăn khi trẻ tự kỷ hay la hét, quấy khóc
Việc trẻ tự kỷ thường xuyên la hét, quấy khóc và ăn vạ khiến nhiều phụ huynh cảm thấy bế tắc. Trẻ từ 2 – 3 tuổi hoặc kéo dài đến 4 – 5 tuổi vẫn hay la hét không chỉ ảnh hưởng đến tinh thần của cả gia đình, những hành vi này còn cản trở sự phát triển giao tiếp và hòa nhập xã hội của trẻ. Nhiều phụ huynh thường xuyên đối mặt với những ánh nhìn đánh giá từ người khác khi con quấy khóc giữa chốn đông người.
Hơn thế nữa, nếu những hành vi này không được can thiệp kịp thời, trẻ sẽ gặp nhiều khó khăn hơn trong việc phát triển các kỹ năng quan trọng như giao tiếp ngôn ngữ và tự kiểm soát cảm xúc. Điều này làm dấy lên nỗi lo về tương lai của trẻ, khiến cha mẹ phải tìm kiếm các phương pháp can thiệp hiệu quả. Trẻ không chỉ hay la hét quấy khóc ăn vạ ở độ tuổi mầm non 2 – 5 tuổi, mà khi trẻ đi học ở các lớp lớn hơn vẫn có các biểu hiện này ở trên lớp và khó hòa nhập với các bạn.
Cha mẹ cần làm gì khi trẻ tự kỷ hay quấy khóc, ăn vạ?
Dưới đây là các cách giúp cha mẹ hỗ trợ khi trẻ tự kỷ la hét, quấy khóc hoặc ăn vạ, phụ huynh lựa chọn áp dụng theo các trường hợp khác nhau:
Giữ bình tĩnh và kiên nhẫn: Khi trẻ tự kỷ quấy khóc, phản ứng tự nhiên của cha mẹ có thể là căng thẳng hoặc bối rối, nhưng điều quan trọng nhất là giữ bình tĩnh. Hãy hít thở sâu, nói với giọng điệu nhẹ nhàng và trấn an trẻ. Sự bình tĩnh và ổn định của cha mẹ không chỉ giúp trẻ cảm thấy an toàn mà còn là một cách để trẻ học cách tự trấn tĩnh trong những lúc cảm xúc trở nên quá tải.
Xác định nguyên nhân: La hét, ăn vạ là cách trẻ thể hiện rằng có điều gì đó không ổn, nhưng vì trẻ tự kỷ gặp khó khăn trong giao tiếp nên cha mẹ cần xem các mong muốn của con để có giải pháp phù hợp.
Tạo không gian yên tĩnh: Trẻ tự kỷ thường nhạy cảm với những kích thích từ môi trường như tiếng ồn, đèn sáng hoặc đám đông. Khi trẻ bắt đầu quấy khóc, hãy đưa trẻ đến một nơi yên tĩnh, giảm thiểu các yếu tố kích thích để trẻ cảm thấy dễ chịu hơn.
Can thiệp hành vi cho trẻ tự kỷ hay la hét
Trung tâm Nhân Hòa dạy can thiệp sớm cho trẻ tự kỷ giải quyết những hành vi khó chịu như la hét, quấy khóc và ăn vạ. Với đội ngũ chuyên gia giàu kinh nghiệm trong lĩnh vực tự kỷ, chúng tôi sẽ giúp trẻ học cách kiểm soát cảm xúc, phát triển ngôn ngữ và cải thiện kỹ năng giao tiếp. Việc can thiệp sớm và đúng hướng, trẻ sẽ có cơ hội tiến bộ và hòa nhập tốt hơn trong xã hội. Nếu không được can thiệp sớm các hành vi hay la hét quấy khóc ở trẻ từ khi 2 – 3 tuổi có thể kéo dài đến 4 – 5 tuổi hoặc lâu hơn ảnh hưởng đến sự phát triển của trẻ và người chăm sóc.
Ví dụ
Trường hợp bé M can thiệp ở Trung tâm Nhân Hòa, ban đầu trẻ rất khó kiểm soát và thường xuyên có các hành vi la hét, ăn vạ. Mẹ bé đã sử dụng nhiều phương pháp nhưng không hiệu quả và cũng không có sự cải thiện. Sau khi đánh giá kỹ lưỡng cho thấy trẻ chậm nhiều về ngôn ngữ lời nói, không diễn đạt được mong muốn và không kiểm soát được hành vi và rất hay “ăn vạ”.
Thời gian đầu can thiệp giáo viên và gia đình cũng gặp nhiều khó khăn. Nhưng với các phương pháp can thiệp đúng hướng như hành vi thay thế tích cực, liệu pháp tâm lý và quản lý hành vi kết hợp với can thiệp ngôn ngữ lời nói. Mẹ bé cũng vào học cùng con để có thêm kiến thức dạy trẻ ở nhà. Sự kết hợp giữ trung tâm và gia đình có sự thống nhất để dạy trẻ tiến bộ.
Sau khoảng thời gian 6 tháng bé đã bắt đầu sử dụng các từ đơn giản và cử chỉ để bày tỏ nhu cầu, chẳng hạn như chỉ tay vào đồ vật mong muốn, hợp tác với giáo viên hơn trong giờ dạy. Hành vi ăn vạ giảm dần và gia đình không còn cảm thấy bế tắc khi đối mặt với những cơn quấy khóc của bé.
Lời kết
Trẻ tự kỷ gặp nhiều khó khăn về giao tiếp, ngôn ngữ và quản lý hành vi bao gồm cả các biểu hiện hay la hét, quấy khóc, ăn vạ. Trẻ luôn cần sự hỗ trợ can thiệp để phát triển các kỹ năng và quản lý hành vi tốt hơn. Để can thiệp cho trẻ hiệu quả, ba mẹ hãy liên hệ với các cơ sở Trung tâm Nhân Hòa để trẻ tiến bộ và hòa nhập tốt hơn.
