Dấu hiệu trẻ tự kỷ 2 tuổi thường là chậm nói, nói linh tinh, gọi tên không quay đầu lại – không phản ứng và khả năng giao tiếp hạn chế. Trẻ có xu hướng chơi 1 mình và có các sở thích hoặc hành vi lặp đi lặp lại. Từ 2 tuổi trở lên các dấu hiệu trẻ tự kỷ rõ ràng hơn. Ba mẹ có thể quan sát hoạt động hàng ngày của con và so sánh các dấu hiệu dưới đây để cho trẻ đi khám và can thiệp kịp thời.
Top 10 các dấu hiệu trẻ tự kỷ 2 tuổi dễ phát hiện
Dấu hiệu trẻ tự kỷ 2 tuổi đã trở lên rõ ràng hơn so với giai đoạn trước. Các bác sĩ, nhà chuyên môn có thể chẩn đoán chính xác cho trẻ ở độ tuổi này. Đây cũng là giai đoạn vàng trẻ học can thiệp tiến bộ tốt nhất. Cha mẹ hãy chú ý quan sát trẻ 2 tuổi có các biểu hiện tự kỷ dưới đây để hỗ trợ kịp thời.
1. Chậm nói và hay nói linh tinh
Chậm nói và hay nói linh tinh, nói nhảm là dấu hiệu đặc trưng của trẻ tự kỷ 2 tuổi. Theo mốc phát triển ngôn ngữ thông thường trẻ 2 tuổi nói được khoảng 50-100 từ, thường xuyên dùng được cụm 2 – 3 từ như: Ba Tuấn, mẹ Linh, đi chơi, mẹ đi làm,… Trẻ 2 tuổi đã có thể trả lời được các câu đơn giản như ai, tên gì, ở đâu hoặc gọi tên ba mẹ.
Trường hợp trẻ 2 tuổi chậm nói, chưa đạt được mốc phát triển ngôn ngữ trên, cha mẹ cần theo dõi thêm các dấu hiệu khác để xem trẻ có khả năng mắc rối loạn phổ tự kỷ hay chỉ là chậm nói đơn thuần.
Trường hợp trẻ 2 tuổi nói linh tinh, nỏi nhảm và trẻ phát ra âm thanh những từ vô nghĩa thường xuyên, nói tiếng anh theo âm thanh tivi, nhại lời là một trong những biểu hiện của trẻ tự kỷ.
2. Ít bắt trước và thiếu ngôn ngữ cử chỉ
Trẻ nhỏ thường học bằng cách bắt chước hành động, lời nói và cảm xúc của người khác. Tuy nhiên, trẻ tự kỷ thường gặp khó khăn trong việc này, dẫn đến hạn chế trong giao tiếp, tương tác xã hội và phát triển ngôn ngữ.
Khi trẻ lên 2 tuổi, khả năng bắt chước của trẻ sẽ trở nên linh hoạt hơn, bao gồm cả hành động, lời nói và cảm xúc:
- Trẻ có thể bắt chước hành động cầm thìa ăn, đánh răng, đội mũ giống bố mẹ, nói theo những từ ngắn khi chơi hoặc xem video
- Bắt chước cảm xúc và nét mặt: làm mặt buồn, nhăn mặt khi bị mắng, thể hiện sự ngạc nhiên bằng cách mở to mắt.
- Bắt chước các hành động đơn giản trong trò chơi. Ví dụ các trò chơi: Tập tầm vông, chơi giả vờ gọi điện thoại, uống nước hoặc cho búp bê ăn.
Các dấu hiệu trẻ tự kỷ 2 tuổi thể hiện qua việc thiếu ngôn ngữ cử chỉ thường dễ nhận thấy như trẻ không biết cách sử dụng các ngôn ngữ cử chỉ như gật đầu, lắc đầu để thể hiện sự đồng ý hay từ chối. Trẻ không chỉ trỏ để thể hiện điều trẻ mong muốn, không vỗ tay, vẫy tay ra hiệu như người lớn, không dang tay ra để được bế. Nếu muốn lấy đồ, trẻ không nói ra yêu cầu mà chỉ kéo tay ba mẹ hoặc thể hiện bằng hành động.
3. Ít thể hiện cảm xúc, ít cười
Trẻ tự kỷ thường ít cười để tương tác qua lại với người nói chuyện hoặc tạo sự chú ý. Khuôn mặt trẻ tự kỷ cũng ít thể hiện cảm xúc hơn so với trẻ bình thường. Một ví dụ dễ thấy ở trẻ 2 tuổi là rất thích chơi ú òa hoặc trốn tìm và trẻ thường cười to và vui vẻ. Trẻ tự kỷ tỏ ra không mấy hứng thú với các trò chơi này.
4. Trẻ 2 tuổi gọi tên không quay đầu
Bé 2 tuổi gọi không quay đầu lại, trẻ không đáp ứng với tên gọi là một trong những dấu hiệu sớm của trẻ tự kỷ. Gọi trẻ không quay đầu lại cho thấy khả năng tương tác của trẻ kém. Trẻ không có mong muốn hoặc nhu cầu giao tiếp.
Ngoài ra trẻ cũng có khả năng gặp vấn đề về thính giác. Do đó, khi đi khám tự kỷ cho bé, các bác sĩ có thể sẽ cho khám sàng lọc tai – mũi – họng để loại trừ khả năng khiếm thính. Trong trường hợp bé vẫn nghe và phản ứng nhạy hơn đối với các âm thanh tiếng còi xe, tiếng nhạc tivi. Thì gọi trẻ không quay đầu lại, không phản ứng là một trong những dấu hiệu trẻ tự kỷ 2 tuổi cao.
5. Gặp khó khăn trong việc hiểu lời nói, yêu cầu
Khi trẻ 2 tuổi, trẻ phát triển điển hình có thể hiểu được nhiều từ và câu đơn giản, trẻ có thể làm theo các yêu cầu như “đưa cho mẹ cái cốc”, “đi bỏ rác”, yêu cầu thả đồ chơi theo khối,… Tuy nhiên, trẻ tự kỷ thường gặp khó khăn trong việc hiểu ngôn ngữ nên sẽ không đáp ứng lại với các yêu cầu, điều này dẫn đến nhiều hạn chế trong khả năng giao tiếp và tương tác xã hội của trẻ.
Ở Trung tâm Nhân Hòa có nhiều trường hợp trẻ 2 tuổi đã có ngôn ngữ nhưng khi ba mẹ đưa ra yêu cầu, hoặc đặt câu hỏi trẻ chỉ biết nói lại (nhại lời) mà chưa biết trả lời hoặc làm theo.
6. Ít giao tiếp mắt, ánh mắt kém kinh hoạt
Trẻ 2 tuổi không nhìn vào mắt, không chú ý đến khuôn mặt khi nói chuyện – tương tác, ánh mắt kém linh hoạt là một trong những đặc trưng của dấu hiệu trẻ tự kỷ 2 tuổi. Biểu hiện ánh mắt trẻ tự kỷ thường có cách nhìn và góc nhìn nghiêng không bình thường với người đối diện hoặc đồ vật.
Khi giao tiếp trẻ tự kỷ trẻ tỏ ra ít hoặc không quan tâm đến biểu hiện trên gương mặt người đối diện hoặc cố ý né tránh việc giao tiếp mắt.
7. Trẻ 2 tuổi chơi 1 mình và ít chia sẻ đồ chơi
Dấu hiệu trẻ tự kỷ 2 tuổi dễ nhận thấy khác là trẻ có xu hướng thích chơi 1 mình hơn và không khoe hay chia sẻ đồ chơi, không có dấu hiệu muốn tham gia chơi cùng các bạn. Trẻ không gây sự chú ý, ít quan tâm đến những đứa trẻ khác. Khi đi học thường thấy trẻ có xu hướng tách biệt, chơi 1 mình. Trẻ tập trung cao độ vào một số đồ vật hoặc chi tiết như ô tô, quay bánh xe ô tô đồ chơi, các đồ vật chuyển động lặp đi lặp lại.
Cách chơi của trẻ cũng khác thường. Ví dụ: ở Trung tâm Nhân Hòa có trẻ dành nhiều thời gian để sắp xếp đồ chơi theo hàng hoặc chồng lên nhau. Có các hành vi lặp đi lặp lại như đóng, mở cửa; ấn các nút trên đồ chơi hoặc quay vòng bánh xe. Trẻ thích chơi 1 mình là dấu hiệu trẻ bị tự kỷ thường gặp, ngay cả khi trẻ lớn hơn.
8. Trẻ 2 tuổi nhạy cảm về giác quan
Một số trẻ tự kỷ 2 tuổi có dấu hiệu nhạy cảm với âm thanh tiếng ồn, ánh sáng mạnh, trẻ bịt tai và tỏ ra khó chịu hoặc sợ hãi khi công cần thiết. Trẻ có dấu hiệu thích tìm kiếm cảm giác thông qua các hành động như: chà đồ vật lên môi hoặc mặt, thường xuyên ngửi các đồ vật, cạy các vết thương nhiều lần.
9. Có hành vi gây tổn thương và lặp đi lặp lại
Một số trẻ tự kỷ có dấu hiệu ăn vạ nhiều hơn và các hành vi tự gây thương tổn như cắn vào tay, đập đầu, cố ý va chạm mạnh vào tường. Trẻ cũng có xu hướng gây thương tích cho ba mẹ và người chăm sóc nhiều hơn. Một số ba mẹ than phiền vì thường xuyên bị con căn và có các hành vi không phù hợp.
Các hành vi lặp đi lặp lại một cách bất thường như vỗ tay, búng ngón tay, trẻ đi nhón gót chân, quay vòng vòng, thói quen sắp xếp đồ chơi theo hàng. Khó thay đổi các thói quen như màu quần áo, con đường đi học,… Đây là những dấu hiệu trẻ tự kỷ 2 tuổi thường gặp.
10. Ăn uống hạn chế và rối loạn giấc ngủ
Trẻ tự kỷ 2 tuổi có dấu hiệu về sự hạn chế ăn uống điều này là do những sở thích hạn hẹp và thói quen lặp đi lặp lại khó thay đổi và sự nhạy cảm về giác quan như mùi vị. Trẻ có xu hướng thích những món ăn mềm, từ chối những món ăn không được thái nhỏ, rau xanh và trái cây.
Một số trẻ tự kỷ có dấu hiệu khó ngủ, lăng xăng, trẻ hay khóc đêm hoặc dậy từ sớm gây mệt mỏi cho ba mẹ và người chăm sóc.
Test trẻ tự kỷ 2 tuổi
M-CHAT-R là bài test sàng lọc phát hiện sớm nguy cơ tự kỷ ở trẻ 2 tuổi (áp dụng dưới 3 tuổi). Công cụ này do các nhà tâm lý Diana Robins, Deborah Fein và Marianne Barton phát triển từ năm 1999. M-CHAT-R tập trung vào các dấu hiệu quan trọng về giao tiếp và tương tác xã hội. Mục tiêu chính là phát hiện sớm các nguy cơ tự kỷ để can thiệp kịp thời, cải thiện kết quả phát triển của trẻ. Cha mẹ có thể tải và thực hiện test sàng lọc cho con ở nhà theo đường link: http://www.mchatscreen.com (có cả bản Tiếng Anh và Tiếng Việt).
Trung tâm Nhân Hòa thực hiện test trẻ tự kỷ 2 tuổi kỹ lưỡng và uy tín ở TpHCM. Thời gian test trong khoảng 1 giờ, phát hiện suy yếu và lên mục tiêu can thiệp đúng hướng hỗ trợ trẻ tiến bộ tốt. Phụ huynh tham khảo đưa bé đến các cơ sở Trung tâm Nhân Hòa để test kỹ lưỡng cho trẻ.
Câu hỏi thường gặp về trẻ tự kỷ 2 tuổi
Sự phát triển ngôn ngữ ở trẻ 2 tuổi như thế nào?
Mỗi trẻ phát triển ngôn ngữ với tốc độ khác nhau. Một số trẻ có thể nói được 50 từ, trong khi số khác có thể nói được hơn 200 từ. Tuy nhiên, số lượng từ không phải là yếu tố duy nhất đánh giá sự phát triển ngôn ngữ. Trung tâm Nhân Hòa lưu ý cha mẹ cần quan sát khả năng giao tiếp, sự hiểu biết và cách trẻ sử dụng ngôn ngữ để diễn đạt ý muốn.
Ví dụ, một trẻ có thể chỉ nói được vài từ nhưng biết cách sử dụng cử chỉ, nét mặt để giao tiếp hiệu quả. Theo dõi phát triển ngôn ngữ lời nói – cử chỉ là những dấu hiệu quan trọng phát hiện trẻ tự kỷ hay không.
Trẻ 2 tuổi bị tự kỷ có chữa được không?
Trẻ 2 tuổi bị tự kỷ có thể chữa được, các dấu hiệu trở lên nhẹ hơn hoặc không nhận thấy tuy nhiên chưa thể chữa khỏi hoàn toàn. Các nghiên cứu cho thấy can thiệp sớm cho trẻ tự kỷ có vai trò quan trọng giúp trẻ phát triển tốt các kỹ năng ngôn ngữ, trí tuệ và hòa nhập cộng đồng.
Tùy vào mức độ của rối loạn phổ tự kỷ trẻ gặp phải mà các biện pháp can thiệp sớm và hỗ trợ cũng khác nhau. Để hiệu quả tốt, trẻ thường cần hỗ trợ liên tục trong một thời gian nhất định.
Ba mẹ cần làm gì khi phát hiện dấu hiệu trẻ tự kỷ 2 tuổi?
Khi phát hiện ra dấu hiệu trẻ tự kỷ 2 tuổi trên đây, ba mẹ cần sớm cho bé đi khám tự kỷ và có các biện pháp hỗ trợ càng sớm càng tốt. Việc khám tự kỷ cho bé ở các địa chỉ uy tín sẽ giúp chẩn đoán chính xác và đưa ra mục tiêu can thiệp đúng hướng. Thời gian vàng để can thiệp sớm cho trẻ tự kỷ là khoảng 3 năm đầu đời, can thiệp sớm sẽ mang lại hiệu quả càng cao. Ngoài ra, ba mẹ cũng nên xem các Video dạy bé tập nói để dạy thêm bé ở nhà.
Dấu hiệu tự kỷ ở trẻ 2 tuổi đã trở lên rõ ràng hơn, cha mẹ quan tâm theo dõi có thể phát hiện sớm để con được hỗ trợ kịp thời. Đây cũng là độ tuổi mà hiệu quả việc can thiệp tốt nhất. Trung tâm Nhân Hòa test trẻ 2 tuổi có dấu hiệu tự kỷ kỹ lưỡng lên mục tiêu đúng hướng và can thiệp sớm giúp trẻ tiến bộ về ngôn ngữ lời nói và kỹ năng. Ba mẹ hãy liên hệ với trung tâm để được tư vấn, hẹn lịch và can thiệp cho bé nhé!
